Nieuwsbrief november 2024

Rechtbank Noord-Holland heeft artikel 3.3.4 Rechtspositiebesluit decentrale politieke ambtsdragers uit 2019 vernietigd. Collectief lidmaatschap NVvR is sedert 2014 onrechtmatig.

Rechtspositie raadsleden

Bij het Rechtspositiebesluit voor raads- en commissieleden 2014 is in artikel 13 lid 3 vastgelegd dat indien een raadslid zich aansluit bij een beroepsvereniging, de gemeente verplicht is de contributie rechtstreeks over te maken naar die vakvereniging. In de toelichting staat ook perfect beschreven dat het raadslid zelf een keuze moet maken. Het college van B&W dient als bevoegd bestuursorgaan in deze, politieke discussies te voorkomen en de keuze van elk raadslid te respecteren conform het vrije mandaat.

Politiek georganiseerd verzet erkenning VPPG als beroepsvereniging

Bij de benoeming van de heer Plasterk (PvdA) als minister van BZK begon in januari 2013 de actie om de VPPG te decimeren. Volgens de minister zou de VPPG als landelijke politieke partij met heel veel lokale partijen meedingen naar de macht in de gemeenteraden. Het zou uniek zijn maar ook onmogelijk en strijdig met de Grondwet als de VPPG het politieke beleid in alle gemeenten bepaalt. Ook schreef de toenmalige algemeen directeur VNG mevr. Kriens (PvdA) in een brief d.d. 5 oktober 2013, dat de VPPG in alle gemeenten kandidatenlijsten bepaalde. Deze samenspanning van de minister en de VNG, inclusief de daaraan gelieerde beroepsverenigingen, heeft ook nu nog altijd  grote gevolgen voor de lokale partijen en hun raadsleden.

Uitspraak Rechtbank Nederland-Noord was een tegenslag voor BZK en VNG

De Rechtbank Nederland-Noord beslist in 2017 dat de VPPG een onafhankelijke beroepsvereniging is die opkomt voor een collectief belang van raadsleden van lokale partijen. Raadsleden kunnen de contributie ten laste brengen van de gemeente. Het gaat tenslotte om de relatie tussen de beroepsvereniging en het raadslid, niet die tussen de beroepsvereniging en het college van B&W of gemeenteraad. Uit een bericht van de VNG aan de gemeente Ommen bleek dat BZK en VNG deze uitspraak niet accepteerden.

Nieuw Rechtspositiebesluit beroepsvereniging

Uit die mail aan de gemeente Ommen bleek ook dat er gezocht werd naar een nieuwe formulering om de positie van de VPPG verder te verslechteren. Er kwam per 1 januari 2019 het nieuwe besluit. Het begrip beroepsvereniging werd daarin nader ingevuld met de bepaling dat de VPPG toegankelijk moet zijn voor alle raadsleden. Dus ook voor raadsleden van de landelijke partijen. Een onrechtmatige daad vanwege het bewust handelen in strijd met de grondrechten en het Unierecht. 

BZK opent het kennispunt voor lokale groeperingen

Gelet op het voorgaande is het duidelijk dat de minister af wil van de VPPG. Als volgende actie om de positie van de VPPG te minimaliseren richtte de minister op 14 februari 2019 ‘Het kennispunt Lokale Politieke Partijen’ op onder leiding van een lid van de PvdA en gesteund door de VNG en de landelijke politieke partij OPNL(Onafhankelijke Politiek Nederland). Let wel, direct na de invoering van het nieuwe Rechtspositiebesluit Beroepsvereniging op 1 januari 2019. De minister wil geen luis in de pels maar volgzame lokale partijen onder passende betrokkenheid van BZK, ProDemos en de VNG. In het begeleidingsrapport van het bureau Andersson Elffers Felix wordt om de continuïteit te waarborgen geadviseerd om het Kennispunt onder te brengen bij de VNG. Alles moet onder de vleugels van de door de landelijke partijen gedomineerde verenigingen. Dit is een ernstige vorm van ambts- en machtsmisbruik en ondermijning van onze grondwettelijke rechtstaat.

Zonder een massaal gesteunde VPPG ziet de toekomst er slecht uit voor de lokale partijen.

Er is nu een voorontwerp Wet op de politieke partijen (Wpp). Helemaal geënt op versterking van de landelijke partijen in gemeenteraden. Ook heeft de minister van BZK het wetsvoorstel ingediend om de verdeling van restzetels bij gemeenteraadsverkiezingen te veranderen. Een lokale partij kan nu nog meedoen aan de verdeling van de restzetels zonder de kiesdeler te halen. Dat gaat veranderen. Volgens het voorstel komen bij toewijzing restzetels niet meer in aanmerking bij lijsten waarvan het stemcijfer lager is dan de kiesdeler.

Kernpunten uitspraak rechter

• Er zijn slechts twee verenigingen waarin raadsleden zijn georganiseerd: de NVvR en de VPPG;
• De Rechtbank Noord-Nederland heeft 12 juli 2017 de VPPG aangemerkt als beroepsvereniging en geen politieke organisatie;
• Vervanging van het Rechtspositie besluit 2019 heeft ingrijpende gevolgen voor de VPPG en er is geen sprake van zorgvuldige besluitvorming en van een deugdelijke motivering;
• De rechter volstaat met een kale vernietiging van het door de VPPG bestreden besluit.